نوشته‌ها

جنس واستاندارد پیچ آلن

جنس واستاندارد پیچ آلن


جنس واستاندارد پیچ آلن

جنس این پیچ از آهن یا فولاد در سه گرید ۸٫۸ و ۱۰٫۹ و ۱۲٫۹ یا استنلس استیل در دو گرید

استیل ۳۰۴ و ۳۱۶ می باشد که تولید و مورد استفاده قرار میگیرد .
استاندارد پیچ آلن

برای تولید و به کارگیری پیچ آلن استانداردهای مختلفی نظیر astm یا din یا iso وجود دارد یکی از

پرکاربردترین استانداردها برای پیچ آلنی به شرح ذیل می باشد

۱-پیچ پیچ آلن باسر din 912 یا iso 4762

۲-پیچ آلن سرخزینه din 7991 یا iso 10642

۳-پیچ آلن سرگرد din 7380 یا iso 7380

۴-پیچ آلن مغزی din 916 یا iso 4026

۵-پیچ آلن مغزی نوک تیز din 914 یا iso 4027
موارد استفاده پیچ آلنی

از پیچ آلنی معمولا در مواردی که امکان استفاده از آچار و پیچ گوشتی وجود ندارد استفاده میشود

و عمده مصرف این نوع پیچ در قطعات و دستگاه های صنعتی می باشد

اتصالات مکمل

از اتصالاتی که در کنار پیچ آلنی مورد استفاده قرار میگیرد میتوان از مهره شش گوش و واشر تخت نام برد.

پیچ آلن* پیچ اتاقی* پیچ استوانه ای* پیچ ام دی اف* پیچ چوب* پیچ خروسکی* پیچ خودکار* پیچ دو سر رزوه*

پیچ سر خزینه* پیچ سر شش گوش* پیچ سرمته ای* پیچ شیروانی سرمته ای* پیچ شیروانی نوک تیز

* پیچ متری* پیچ مغزی* یو بولت* پیچ استیل پیچ آلن

پیچ آلن یا پیچ آلنی ، استوانه ای رزوه شده می باشد که از آچار آلن برای بستن و باز کردن آن استفاده میشد

و گل پیچ آن گاهی بصورت مغزی یا باسر یا سرگرد یا خزینه می باشد.

پیچ آلن

پیچ استوانه ای

پیچ

پیچ نوعی از اتصالات است که به صورت استوانه ای رزوه شده می باشد که معمولا از جنس فلزی یا فولادی می باشد
انواع رزوه پیچ

نوع خط الراس های حلزونی یا نوع رزوه به صورت رزوه مثلثی ، رزوه مربعی ، رزوه ذوزنقه ای و رزوه نیم دایره ای و غیره میباشد که سطح استوانه پیچ را احاطه کرده است
موارد استفاده پیچ

پیچ ها (screw ) گاهی اوقات برای محکم کردن درون سطحی فرو میروند که نوک رزوه تیزی دارند

گاهی اوقات نیز پیچ ( bolt ) با مهره مناسب به صورت نری و مادگی برای اتصال قطعات به یکدیگر استفاده میشود
انواع گل پیچ

سر پیچ یا اصطلاحاً گل پیچ انواع مختلفی دارد نظیر سر شش گوش ، سر چهار گوش ، خزینه آلنی ، خزینه پیچ گوشتی خور ، اتاقی ، بدون سر ، تی ، سر پهن ، سر سوراخدار ، بکسی
کاربرد پیچ

پیچ کاربرد فراوانی در زندگی روزمره بشر دارد و طیف استفاده از آن در صنعت و زندگی روزمره بشری بسیار گسترده است نظیر استفاده از پیچ در پریز برق یا استفاده از پیچ پالایشگاه های صنعتی یا استفاده از پیچ در صنایع پزشکی یا استفاده از پیچ در صنعت خودروسازی و …
انواع پیچ

طیف گسترده ای از پیچ نظیر سر شش گوش ، آلنی ، سر مته ای ، اتاقی ، استوانه ای ، سر خزینه ، خروسکی ، چوب ، ام دی اف ، سر چهار گوش و غیره وجود دارد
گروههای محصولات

پیچ آلن
پیچ آلن

پیچ اتاقی
پیچ اتاقی

پیچ استوانه ای
پیچ استوانه ای

پیچ استیل
پیچ استیل

پیچ ام دی اف
پیچ ام دی اف

پیچ چوب
پیچ چوب

پیچ خروسکی
پیچ خروسکی

پیچ خودکار
پیچ خودکار

پیچ دو سر رزوه
پیچ دو سر رزوه

پیچ سر خزینه
پیچ سر خزینه

پیچ سر شش گوش
پیچ سر شش گوش

پیچ سرمته ای
پیچ سرمته ای

پیچ شیروانی سرمته ای
پیچ شیروانی سرمته ای

پیچ شیروانی نوک تیز
پیچ شیروانی نوک تیز

پیچ متری
پیچ متری

پیچ مغزی
پیچ مغزی

یو بولت
یو بولت

 

پیچ (screw) در واقع استوانه ای است که شیارهای مارپیچ آن را احاطه کرده است. طراحی شیار پیچ ها برای بریدن مواد نرم تر و سخت تر متفاوت است، شیارها اغلب به صورت مثلث، مربع، ذوزنقه و نیم دایره روی سطح جانبی بدنه ایجاد می شود. شایع ترین کاربرد پیچ برای نگه داری اشیا و قطعات به یکدیگر می باشند. در انتهای اغلب پیچ ها یک بخش خاص و نوک تیز وجود دارد تا ورود به قطعه آسان گردد. ابزار های رایج برای استفاده از پیچ ها آچار و پیچ گوشتی است، سر این ابزار معمولا بزرگتر از بدنه پیچ است تا بتواند نیروی بیشتری به پیچ وارد کرده و آن را در طول قطعه براند.

بخش استوانه ای از قسمت انتها تا نوک پیچ را پای پیچ گویند که ممکن است کل یا بخشی از آن رزوه شده باشد. به فاصله میان هر شیار با شیار دیگر گام پیچ گفته می شود. بیشتر جهت صعود مارپیچ ها به فرم ساعت گرد است که اصطلاحا به آنها پیچ راستگرد گویند که برای باز کردن آن باید آچار را به سمت چپ بگردانیم. پیچ های چپ گرد در موارد خاص مورد استفاده قرار می گیرند.
پیچ چپگرد پیچ راستگرد

پیچ های انتقال قدرت

پیچ های قدرت که گاهی محرک های خطی یا پیچ های انتقال نیز نامیده می شوند، برای تبدیل حرکت دورانی مهره یا پیچ به حرکت خطی نسبتا آهسته در امتداد محور پیچ به کار می روند. هدف بسیاری از آن ها اخذ مزیت مکانیکی بیشتر است، مانند جک ها و پرس ها و هدف برخی حصول به جا به جایی دقیق حرکت محوری است.

در شکل زیر یک پیچ انتقال قدرت دیده می شود که با زاویه جلو بری یا پیشروی λ و زاویه مارپیچ Ψ و زیر نیروی فشاری F بارگذاری شده است. اگر یک راه از پیچ را باز کنیم یک مثلث قائم الزاویه ایجاد می شود که وتر آن لبه دنده، ارتفاع آن میزان پیشروی دنده و قاعده آن محیط دایره ای به قطر میانگین dm است.
پیچ های انتقال قدرت

روابط پیچ ها

شکل الف شکل ب

الف) بلند کردن بار ب) پایین آوردن بار

طبق شکل ها اگر نیروی P به سمت راست اثر کند، نقش نیروی بالابرنده و اگر به سمت چپ اثر کند نقش نیروی پایین آورنده را دارد. نیروی اصطکاکی Nμ هم در برابر حرکت مخالفت می کند. F نیز برابر حاصل جمع همه نیروهای محوری یکه وارد بر سطح عمود رزوه می باشد.

با توجه به شکل داریم:

همچنین با نوشتن روابط تعادل و ساده سازی آن ها خواهیم داشت:

نیروی لازم برای بالابری

نیروی لازم برای پایین آوری

مقدار گشتاور برابر حاصلضرب نیروی P در شعاع میانگین ( dm/2) بنابراین داریم:

گشتاور مورد نیاز برای بالا بری

گشتاور مورد نیاز برای پایین آوری

گشتاور بالابری برای هر دو منظور غلبه بر اصطکاک رزوه و بالا بردن مورد نیاز است. درحالیکه گشتاور پایین آوری تنها برای غلبه بر قسمتی از اصطکاک حین پایین آوردن بار لازم است.

هنگامی که گشتاور مورد نیاز برای پایین آوری مثبت باشد، پیچ خود قفل نامیده می شود و این شرایط زمانی حاصل می شود که داشته باشیم:

پیچ از دیدگاه wikipedia.org

پیچ در واقع سطح شیبداری است که یک محور یا یک استوانه را دور می‌زند. در مورد پیچها می‌دانید که آنها قطعات چوبی یا فلزی را به یکدیگر متصل می‌کنند. اما این تنها مورد استفاده پیچ نیست. می‌توانید شیشه‌هایی را که در منزل دارید امتحان کنید و بعضی از آنها درپوشی دارند که روی آنها پیچیده می‌شود. مثالهای دیگر از کاربرد پیچ عبارت‌اند از چرخ گوشت، پنکه، ملخ هواپیما، و انواع گیره‌های مورد استفاده در کارگاه‌های نجاری و غیره.

به شیارهای مارپیچی درون پیچ و مهره رزوه می‌گویند

درباره پیچ و مهره

درمورد پیچ و مهره

درباره پیچ و مهره پیچهای غیر خودکار یا ساده ۰۲۱۵۵۳۷۷۰۹۲گروه صنعتی غفاری

این نوع پیچ ها برای ثابت شدن نیاز به مهره دارند یاقطعه ای که مانند مهره باشد و بتواند کار مهره را انجام دهد.

معروفترین پیچ از این نوع را میتوان انواع پیچ های شش گوش ذکر کرد همچنین پیچ هایی

دیگر مثل پیچ اتاقی،, پیچ جوشی، پیچ استوانه، ,پیچ آلن و … را میشود نام برد .,

پیچ های عادی برای اتصال دادن قطعات در جایی که اتصال غیر دائمی موردنیاز باشد به کار می روند .
پیچ های خودکار :.
پیچ های مخروطی معمولاً دارای دندانه های درشت می باشند وبرای اتصال قطعات نرم مانند چوب و پلاستیک بکار می روند.,

پیچ های خودکار نوعی از پیچ هستند که برای ثابت شدن درقطعه مورد اتصال نیازی به مهره ندارند

و درون کار فرو میروند و نوک آنها معمولامانند میخ تیز هست و حتی می توانند قطعه کار شده

ا سوراخ کنند مثل پیچ های سرمته ای،پیچ چوب ،…,

سرپیچ ها از نظر ظاهری نیز با هم متفاوت می باشند., برخی پیچ ها دوسو،, برخی چهارسو،

برخی آلن خور، ,برخی آچارخور,، برخی پنج پر و… می باشند .

پیچ های ساختمانی

انواع پیچ، مهره، واشرهای فولادی با قابلیت کشش بالا دراستانداردهای Din6916/HV,- Din6914/HV

,- Din6915/HV درگرید ۱۰/۹ جهت پیچ ها و گرید۱۰ برای مهره، مورد استفاده در ساختارهای فولادی،

ساخت پل، انواع داربست و چوب بست چهارچورب های ساختمانی و بپج های مختلف مطابق استاندارد و گریدها :
ASTMA325/A325M

ASTMA490/A490M

پیچ های صنایع خودروسازی

پیچ و مهره و واشرهای مخصوص صنایع خودروسازی که شامل انواع پیچ های خودکار و خاص می باشد,

پیچ های صنایع نفت،, گاز، پتروشیمی، صنایع دریایی

ASTM A193 – A194 – L7 – B7 – B7M – L7M – 2H – A4_80( 316) – A2_70 (304),
مطابق استانداردها و گریدهای مختلف

درمورد پیچ و مهره

شرح اجزاء مختلف پیچ و طریقه تراشیدن آنها:

 

قبل ازاینکه به تراش پیچ ها اقدام نمائیم لازم است که اجزاء مختلف آنرا بشناسیم

برای این منظور بطور خلاصه بشرح هر یک بصورت زیر می پردازیم.,

۱- قطر خارجی Mujor D – ,بزرگنرین قطر پیچ و یا مهره را قطر خارجی آن گویند که عبارت است

از اندازه سر دندانه تا سر دندانه مقابل که آنرا با حرف OD نمایش می دهند.

۲- ارتفاع یا گودی دندانه Depth of T – ارتفاع دندانه عبارت است ازفاصله قائم میان

سر دندانه تا ته دندانه پیچ که آنرا با علامت h مشخص می نمایند.,

۳- قطر داخلی Minor D که کوچکترین قطر پیچ و یا مهره را قطر داخلی گویند که اندازه آن عبارت است

از فاصله ته دندانه تا ته دندانه مقابل آن یا به عبارت دیگر برابر است با تفاضل قطر بزرگ دو برابر ارتفاع دندانه که با حرف I نشان میدهند.,

۴- تعداد دندانه Nimber of T. ,– تعداد دندانه عبارت استاز تعداد دندانه در یک اینچ روی محیط

در طول پیچ که برای تعیین آن خط کش یا کلیس را روی پیچ قرار داده و سپس دندانه های بین

یک اینچ را میشماریم که معمولاًآنرا با حرف N نمایش میدهیم. علاوه بر آن میتوان با طرق مختلف

دیگری آنرا اندازه گیری نمود که عبارت از استفاده از شابلن به این ترتیب که شابلن مورد نظر

را رویدندانه ها قرار داده و در صورتیکه نوری از بین دندانه ها مشاهده نشد تعداد دندانه هائیکه

روی شابلن نوشته شده است همان تعداد دندانه پیچ خواهد بود.

۵- گام یا تقسیم دندانه Pitch – فاصله نوک یک دنده تا دنده مجاور و یا فاصله یک نقطه از ته

دنده تا نقطه مشابه از ته دنده دیگر را گام یا تقسیم دنده گویند که با علامت P مشخص میکنند.,

۶- تارک یا پهنای سر دنده Crest – سر دندانه پیچ های یکنواخت ملی دارای سطح باریکی است

که طرفین یک دندانه را بهم متصل میسازد با f علامت گذاری شده است.

۷- پهنای ته دندانه root –, کف شیتر بین دو دندانه محور که طرفین آنها را

بهم متصل میسازدپهنای ته دندانه گویند که با علامت C یا R نمایش میدهند.

۸- قطر متوسط (قطر میانه) پیچ Pitch D. –, قطر میانه عبارت است از استوانه فرضی که دنده های

پیچ را درمحلی قطع میکند که در آن قسمت هر دندانه مساوی پهنای شیار مجاور آنست و یا بعبارت

دیگر عبارت است از تفاضل قطر بزرگ و ارتفاع دنده که با علامت DP و یا E نمایش داده میشود.

۹- گام محوری پیچ Lead – گام محوری پیچ عبارت است از فاصله ای که پیچ در داخل

مهره یامهره روی پیچ در یک دور گردش این گام درست شبیه گام دندانه می باشد.

گامهای محوریمتعددی را نشان میدهد. قسمت بالا یک نوع پیچ یک راهه که دارای یک گام میباشد ,معرفی مینماید.

تراش پیچها اصولاً دو روش درنظر گرفته شده که عبارتند از:

۱- پیچ رتاشی با دور معکوس,

۲- پیچ تراشی بکمک ساعت پیچ بری,

تراشیدن پیچ های داخلی (مهره ها),

پیچ های داخلی که همان مهره ها می باشند از نظر دندانه بستگی بنوع دندانه پیچ خارجی دارد

که شرح انواع آنها قبلاً داده شده است اکنون میپردازیم بشرح تراشیدن پیچ های داخلی

برای اینکه مهره ای جهت پیچ مشخصی بسازیم لازم است که ابتدا آن را باندازه معینی

با مته سوراخ نموده و یا با تراش آنرا داخلی تراشی نمائیم برای این منظور بایستی قطر مته

یا اندازه داخلی مهره را محاسبه نموده سپس به همان اندازه با مته سوراخ و یا داخل تراشی نمائیم

اصولا برای اینکه مهره ساخته شده روی پیچ بخوبی حرکت نماید باید میان قطر داخلی پیچ و قطر

داخلی مهره فضای آزادی بنام لقی Clearance پیش بینی شود یعنی مهره را بامته ای که قطرش

از قطر داخلی پیچ بزرگتر است سوراخ نمائیم درنتیجه مهره میتواندآزادانه بدون لقی روی پیچ حرکت کند

و همچنین این عمل از شکستن قلاویز ضمن قلاویزکاری جلوگیری خواهند نمود.

مقدارفضای آزاد یعنی اضافه اندازه قطر داخلی سوراخ مهره از قطر داخلی پیچ بستگی

به جنس مهره دارد و این مقدار برای فلزات معمولی مانند فولاد کم کربن و بسیاری

ازآلیاژهای مس در حدود گودی دنده یعنی انتخاب میشود ولی برای فلزات سخت

این مقدار فضای آزاد از هر طرف برابر درنظر گرفته شده است اگر قطر داخلی مهره

را با T نشان دهیم میتوان اندازه قطر مته را از رابطه زیر بدست آورد.

درباره پیچ و مهره

درباره پیچ و مهره پیچهای غیر خودکار یا ساده :,۰۲۱۵۵۳۷۷۰۹۲گروه صنعتی غفاری

این نوع پیچ ها برای ثابت شدن نیاز به مهره دارند یاقطعه ای که مانند مهره باشد و بتواند کار مهره را انجام دهد. معروفترین پیچ از این نوع را میتوان انواع پیچ های شش گوش ذکر کرد همچنین پیچ هایی دیگر مثل پیچ اتاقی،پیچ جوشی، پیچ استوانه، ,پیچ آلن و … را میشود نام برد .

پیچ های عادی برای اتصال دادن قطعات در جایی که اتصال غیر دائمی موردنیاز باشد به کار می روند .
پیچ های خودکار :
پیچ های مخروطی معمولاً دارای دندانه های درشت می باشند وبرای اتصال قطعات نرم مانند چوب و پلاستیک بکار می روند.

پیچ های خودکار نوعی از پیچ هستند که برای ثابت شدن درقطعه مورد اتصال نیازی به مهره ندارند و درون کار فرو میروند و نوک آنها معمولامانند میخ تیز هست و حتی می توانند قطعه کار شده را سوراخ کنند مثل پیچ های سرمته ای،پیچ چوب ،…

سرپیچ ها از نظر ظاهری نیز با هم متفاوت می باشند. برخی پیچ ها دوسو،, برخی چهارسو، برخی آلن خور، ,برخی آچارخور,، برخی پنج پر و… می باشند .

پیچ های ساختمانی

انواع پیچ، مهره،, واشرهای فولادی با قابلیت کشش بالا ,دراستانداردهای Din6916/HV,- Din6914/HV ,- Din6915/HV ,درگرید ۱۰/۹ جهت پیچ ها و گرید۱۰ برای مهره، مورد استفاده در ساختارهای فولادی، ساخت پل,، انواع داربست و چوب بست چهارچورب های ساختمانی و بپج های مختلف مطابق استاندارد و گریدها :
ASTMA325/A325M

ASTMA490/A490M

پیچ های صنایع خودروسازی

پیچ و مهره و واشرهای مخصوص صنایع خودروسازی که شامل انواع پیچ های خودکار و خاص می باشد,

پیچ های صنایع نفت،, گاز، پتروشیمی، ,صنایع دریایی

ASTM A193 – A194 – L7 – B7 – B7M – L7M – 2H – A4_80( 316) – A2_70 (304),
مطابق استانداردها و گریدهای مختلف
شرح اجزاء مختلف پیچ و طریقه تراشیدن آنها:

قبل ازاینکه به تراش پیچ ها اقدام نمائیم لازم است که اجزاء مختلف آنرا بشناسیم برای این منظور بطور خلاصه بشرح هر یک بصورت زیر می پردازیم.

۱- قطر خارجی Mujor D – ,بزرگنرین قطر پیچ و یا مهره را قطر خارجی آن گویند که عبارت است از اندازه سر دندانه تا سر دندانه مقابل که آنرا با حرف OD نمایش می دهند.

۲- ارتفاع یا گودی دندانه Depth of T – ارتفاع دندانه عبارت است ازفاصله قائم میان سر دندانه تا ته دندانه پیچ که آنرا با علامت h مشخص می نمایند.

۳- قطر داخلی Minor D که کوچکترین قطر پیچ و یا مهره را قطر داخلی گویند که اندازه آن عبارت است از فاصله ته دندانه تا ته دندانه مقابل آن یا به عبارت دیگر برابر است با تفاضل قطر بزرگ دو برابر ارتفاع دندانه که با حرف I نشان میدهند.

۴- تعداد دندانه Nimber of T. – تعداد دندانه عبارت استاز تعداد دندانه در یک اینچ روی محیط در طول پیچ که برای تعیین آن خط کش یا کلیس را روی پیچ قرار داده و سپس دندانه های بین یک اینچ را میشماریم که معمولاًآنرا با حرف N نمایش میدهیم. علاوه بر آن میتوان با طرق مختلف دیگری آنرا اندازه گیری نمود که عبارت از استفاده از شابلن به این ترتیب که شابلن مورد نظر را رویدندانه ها قرار داده و در صورتیکه نوری از بین دندانه ها مشاهده نشد تعداد دندانه هائیکه روی شابلن نوشته شده است همان تعداد دندانه پیچ خواهد بود.

۵- گام یا تقسیم دندانه Pitch –, فاصله نوک یک دنده تا دنده مجاور و یا فاصله یک نقطه از ته دنده تا نقطه مشابه از ته دنده دیگر را گام یا تقسیم دنده گویند که با علامت P مشخص میکنند.

۶- تارک یا پهنای سر دنده Crest ,– سر دندانه پیچ های یکنواخت ملی دارای سطح باریکی است که طرفین یک دندانه را بهم متصل میسازد با f علامت گذاری شده است.

۷- پهنای ته دندانه root –, کف شیتر بین دو دندانه محور که طرفین آنها را بهم متصل میسازدپهنای ته دندانه گویند که با علامت C یا R نمایش میدهند.

۸- قطر متوسط (قطر میانه) پیچ Pitch D. – قطر میانه عبارت است از استوانه فرضی که دنده های پیچ را درمحلی قطع میکند که در آن قسمت هر دندانه مساوی پهنای شیار مجاور آنست و یا بعبارت دیگر عبارت است از تفاضل قطر بزرگ و ارتفاع دنده که با علامت DP و یا E نمایش داده میشود.

۹- گام محوری پیچ Lead – گام محوری پیچ عبارت است از فاصله ای که پیچ در داخل مهره یامهره روی پیچ در یک دور گردش این گام درست شبیه گام دندانه می باشد. گامهای محوریمتعددی را نشان میدهد. قسمت بالا یک نوع پیچ یک راهه که دارای یک گام میباشد ,معرفی مینماید.
تراش پیچها اصولاً دو روش درنظر گرفته شده که عبارتند از:

۱- پیچ رتاشی با دور معکوس

۲- پیچ تراشی بکمک ساعت پیچ بری

تراشیدن پیچ های داخلی (مهره ها)

پیچ های داخلی که همان مهره ها می باشند از نظر دندانه بستگی بنوع دندانه پیچ خارجی داردکه شرح انواع آنها قبلاً داده شده است اکنون میپردازیم بشرح تراشیدن پیچ های داخلی

برای اینکه مهره ای جهت پیچ مشخصی بسازیم لازم است که ابتدا آن را باندازه معینی با مته سوراخ نموده و یا با تراش آنرا داخلی تراشی نمائیم برای این منظور بایستی قطر مته یا اندازه داخلی مهره را محاسبه نموده سپس به همان اندازه با مته سوراخ و یا داخل تراشی نمائیم اصولا برای اینکه مهره ساخته شده روی پیچ بخوبی حرکت نماید باید میان قطر داخلی پیچ و قطر داخلی مهره فضای آزادی بنام لقی Clearance پیش بینی شود یعنی مهره را بامته ای که قطرش از قطر داخلی پیچ بزرگتر است سوراخ نمائیم درنتیجه مهره میتواندآزادانه بدون لقی روی پیچ حرکت کند و همچنین این عمل از شکستن قلاویز ضمن قلاویزکاری جلوگیری خواهند نمود.

مقدارفضای آزاد یعنی اضافه اندازه قطر داخلی سوراخ مهره از قطر داخلی پیچ بستگی به جنس مهره دارد و این مقدار برای فلزات معمولی مانند فولاد کم کربن و بسیاری ازآلیاژهای مس در حدود گودی دنده یعنی انتخاب میشود ولی برای فلزات سخت این مقدار فضای آزاد از هر طرف برابر درنظر گرفته شده است اگر قطر داخلی مهره را با T نشان دهیم میتوان اندازه قطر مته را از رابطه زیر بدست آورد.