فلز کاری
فلز کاری
فلز کاری ابتدایی ترین مبحث مکانیک است مساله ای که متاسفانه در کشور ما توجهی به ان نمیشود ما در فلز کاری به شناخت و کاربرد ابزار کار می پردازیم نظر شخصی من این است که خوب نیست یک مهندس مکانیزاسیون کولیس خواندن را نداند اگر با من موافقید شما را دعوت به خواندن مطلب زیر میکنم
ابزار کار= ابزارها بزرگترین سرمایه کارگر است . استفاده درست از آنها کارهای سخت را آسان می نماید. بهترین و پر ارزشترین ابزارها در دست آدمی است. اما مهارت و قدرت دست را می توان با به کار بردن ابزارها افزایش داد.
چکش= چکش یکی از نخستین ابزارهایی است که بشر ساخته است. چکش از دو قسمت یعنی سر و دسته تشکیل می شود. چکشهای که سر آنها از کائوچو یا مس یا برنز یا چوب و لاستیک ساخته می شود به نام چکش نرم معروف است. این چکشها وزنشان از ۲۵۰گرم تا ۳/۵ کیلو گرم است.
سوزن خط کشی= سوزن خط کشی مفتول فولادی نازک و درازی است که برای خط کشیدن یا گذاشتن نشانه در موقع اندازه گیری به کار می رود.
سنبه نشان= سنبه نشان را از فولاد ابزار می سازند و آب می دهند. از سنبه نشان برای مشخص نمودن امتداد خطوطی که با سوزن خط کشی روی قطعه کار کشیده می شود استفاده می کنند.
سنبه مرکز نشان =سنبه مرکز نشان دارایی نوکی به شکل مخلوط است که زاویه آن ۹۰ درجه می باشد و از سنبه مرکز نشان برای علامت گزاری مرکز سوراخها که باید با مته سوراخ شود استفاده می نماید.
آچارها= آچار وسیله ای است که با آن می توان پیچ و مهره ها را بست و یا باز کرد. آچارها را بسته به نوع استفاده ای که از آنها می شود به انواع و اشکال مختلف ساخته و تقسیم بندی نموده اند. مانند۱- آچار تخت-۲- آچار فرانسه-۳- آچار رینگی- ۴- آچار بکس-۵-آچار پیچ گوشتی.
آچار تخت= این نوع آچار برای بستن و باز کردن پیچ و مهره های چهار گوش یا شش گوش مورد استفاده قرار می گیرد. آچار تخت ممکن است یک سر یا دو سر باشد.
آچار رینگی= این آچار برای بستن و باز کردن مهره های شش گوش به کار می رود. دهانه آچار رینگی تمام محیط مهره یا سر پیچ را در بر می گیرد و از روی مهره رد نمی شود. بعضی از آچارها ترکیبی از آچار تخت و آچار رینگی است. یعنی یک سر آنها تخت و سر دیگرشان رینگی است ولی اندازه هر دو سر مساوی است.
آچار بکس= طرز استفاده از آچار بکس مانند آچار رینگی است ولی سر بکس را می توان از دسته جدا کرد. دسته آچار بکس به اشکال مختلف ساخته می شود. معمولا در یک جعبه بکس چند نوع دسته (هندلی- جقجقایدسته با سر متحرک و دسته با سر ثابت)و رابطهای مختلف کوتاه یا بلند قرار دارند.
آچار مغزی یا الن= این نوع آچارها برای باز کردن و بستن پیچ های که در سر آنها حفره ای وجود داردبه کار می رود. این حفره ها معمولا به شکال شش گوش یا چهار گوش است. آچار مغزی دارای یک بازوی کوتاه و یک بازوی بلند است که با هم زاویه قائمه می سازند.
آچار قابل تنظیم (آچار فرانسه ): برای باز کردن پیچ های مختلف استفاده می شود و به خاطر عدم وجود تکیه گاه مناسب امکان رد کردن از روی گل پیچ را ندارد .
آچار لوله گیر : معمولا برای باز وبسته کردن لوله به کار می رود و بیشتر در تاسیسات استفاده می شود.
آچار ترکمتر : اهمیت یکسان بستن پیچ ها بسیار مهم است کلیه پیچ ها را باید به اندازه گشتاور تعیین شده سفت کرد چون غیر از این اگر فشار کم باشد پیچ کاملا سفت نمی شود یا در اثر زیاد فشار آوردن ابتدا کشیده وسپس می برد به خاطر این موضوع حتما پیچ و مهره ها باید به وسیله ابزار مخصوص به نام ترکمتر سفت شود.
واحد های ترکمتر ۱) کیلوگرم متر ۲ KGM )نیوتن متر NM 3)فوت پوندFTI 4) اینج پوند INIB.
برای تبدیل این واحد ها به یک دیگر می توان از روابط زیر استفاده نمود:
۱) هر کیلومتر= ۱۰ نیوتن متر ۲) هرکیلو گرم متر = ۲/۷فوت پوند
۳) هر کیلوگرم =۴/۸۶ اینج پوند ۴) هر فوت پوند = ۲اینج پوند
انبر دستی : یکی از متداول ترین ابزاری که در کارگاه به کار می رود .
انبر کلاغی: این ابزار دارای فک لغزنده بوده و برای گرفتن قطعات به کارمی رود.
انبر قفلی: از انوع قفل شونده است وقتی فک های آن به قطعه کار می چسبد تماس محکم برقرار می نماید ضما فک ها قابل تنظیم می باشند.
انبر دم باریک و دم پهن: این ابزار بیشتر در برق کاری استفاده می شود .
گیره فلز کاری= گیره فلز کاری وسیله محگم نگهداشتن کار است. بر روی میز کار نصب می شود. بدنه گیره معمولا از چدن یا فولاد ساخته می شود. گیره به طور کلی از دو قسمت فک ثابت که وسیله پیچ و مهره به میز بسته می شود و فک متحرک که با گرداندن دسته گیره به وسیله پیچ و مهره داخلی باز یا بسته می شود.
وسایل اندازه گیری=در صنعت از وسایل اندازه گیری های زیر استفاده می شود که مهمترین آنها به شرح زیر می باشد.
۱-وسایل اندازه گیری طول: وسایل اندازه گیری طول به دو دسته تقسیم می شوند: وسایل اندازه گیری ثابت مانند متر و فیلرو شابلون و غیره.
۲-وسایل اندازه گیری متغیر مانند کولیس و میکرو متر و ساعت اندازه گیر.
۳- وسایل نقل اندازه مانند پرگار های مختلف.
۴- وسایل اندازه گیر زاویه مانند گونیا و زاویه یاب
۵-وسایل مقایسه اندازه
۶ – وسایل اندازه گیری همواری و افقی بودن سطوح.
کولیس= کولیس یکی ازوسایل اندازه گیری دقیق است که امروزه در کارگاه ها بسیار استفاده می شود. از کولیس برای اندازه گیری طولها و ضخامت ها و قطر سوراخ ها و شکافها استفاده می شود. کولیس از قسمتهای زیر تشکیل می شود.
۱- خط کش مدرج که به تقسیمات میلی متری و اینچی تقسیم شده است.
۲- کشو که در روی خط کش می توان با فشار دست حرکت کند.
۳- فک ثابت که قسمتی از خط کش است و موقع اندازه گیری آن را به یک طرف تکیه می دهند.
۴- شاخک های ثابت و متحرک.
۵- تیغه گود سنج یا عمق سنج که به کشو مربوط است و برای اندازه گیری گودی ها به کار می رود.
۶- ورنیه میلی متری یا اینچی که برای اندازه گیری اعشار میلی مترو یا کسری از اعشار اینچ می باشد.
۷- پیچ کشو که برای ثابت نگهداشتن ورنیه می باشد.
تقسیم بندی ورنیه کولیسهای ۰٫۱=در این کولیسها مقدار ۹ میلی متر از اندازه های خط کش را به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم کرده اند. که در نتیجه هر یک از اندازه های ورنیه ۰/۹ میلی متر می باشد. (۰/۹=۱۰÷۹ )و اختلاف اندازه هر یک ا زتقسیمات ورنیه نصبت اندازه های خط کش برابر با ۰/۱ میلی متر می باشد که همان دقت کولیس نیز می باشد.
روش خواندن کولیسها= برای خواندن کولیسها ابتدا مقدار عدد میلی متری پشت صفر ورنیه را می خوانیم. اگر صفر ورنیه و خط آخر ورنیه دقیقا در راستای یکی از خطوط میلی متری خط کش باشد آن عدد یک عدد صحیح می باشد. اما اگر صفر ورنیه بین دو خط میلی متر قرار گیرد ابتدا مقدار عدد میلی متری را خوانده سپس مقداراعشارآنراازروی ورنیه خوانده وبه عدد صحیح اضافه می کنیم. لازم به ذکر است که برای خواندن ورنیه به خطوط آن نگاه کرده و هر خطی که در راستای خطی از خط کش قرا گرفت آن را در دقت کولیس ضرب می کنیم.
کولیسهای ۰٫۵=در این کولیسها اندازه ۱۹ میلی متری از تقسیمات خط کش را به ۲۰ قسمت مساوی تقسیم می کند که اندازه هر یک تقسیمات ورنیه۰/۹۵ می باشد.(۰/۹۵=۲۰÷۱۹)و اختلاف اندازه هر یک از تقسیمات ورنیه با تقسیمات خط کش برابر با۰/۰۵می باشد که همان دقت کولیس نیز می باشد.(۰/۰۵=۰/۹۵-۱)
روش خواندن کولیسهای ۰٫۵=در این کولیسها نیز برای خواندن ابتدا به صفر ورنیه نگاه می کنیم و مقدار عدد میلی متری پشت صفر ورنیه را می خوانیم و برای خواندن اعشار آن به ورنیه نگاه می کنیم و هر کدام از خطوط ورنیه که در راستای یکی از خطوط خط کش قرار گرفت. در عدد ۰/۰۵ ضرب می کنیم و جواب آن را به عدد میلی متری اضافه می کنیم.
اصول کار میکرو متر=گام پیچ اندازه گیری یا فک متحرک ۰٫۵ میلیمتر است بنابراین اگر پیچ را یک دور کامل بچرخانیم فک متحرک و پوسته مربوطه به اندازه ۰٫۵میلیمتر به جلو ویا عقب حرکت می کندمحیط قسمت مخلوطی پوسته به ۵۰ قسمت مساوی تقسیم شده است. به طوری که اگر پوسته را به اندازه یکی از تقسیمات بچرخانند فک متحرک فقط به اندازه ۰/۰۱ میلیمتر تغییر مکان پیدا می کند.(۰/۰۱=۵۰÷۰/۵)برای خواندن مقدار اعشاری آن با توجه به ورنیه به عدد میلی متری اضافه می کنیم. اگر خط ۰/۵ میلیمتری دیده شدبه عدد ورنیه ۰/۵۰ اضافه می کنیم.
انتشار مطلب با ذکر منبع بلامانع است
منبع:سازمان اموزش فنی و حرفه ای بندر انزلی
